مقدمه
در فرهنگ لغت انگلیسی آکسفورد، متاورس به معنای «فضای واقعیت مجازی است که در آن کاربران می‌توانند با یک محیط تولید شده توسط رایانه و سایر کاربران فعال در آن تعامل داشته باشند.» بیان شده است. MetaVerse یا فراجهانی یا وراجهان از تلفیق meta به معنای فرا و universe به معنای جهان تشکیل شده است. متاورس نوعی واقعیت دیجیتال جایگزین است که افراد در اون کار، بازی، تحصیل، خرید و معاشرت می کنند.متاورس در حال حاضر کامل تجاری نشده است ولی سرمایه گذاری قابل توجهی را جذب کرده است و پیشبینی آینده ها روشن برای آن می شود. در عصر دیجیتال، عناصر و المانهای دیجیتال در حال همگرا شدن در کنار هم هستند و متاورس نیروی محرکه ای است که عناصر عصر دیجیتال را در یک تجربه یکپارچه و غوطه ور گرد هم می آورد تا تجربه ای نوین در عصر دیجیتال برای جامعه بشری شکل دهند. متاورس، نتیجه همگرایی طیفی از فناوری های نوین دیجیتال است که به صورت ویژه بین سالهای 2010 تا 2021 توسعه پیدا کرده اند.
آشنایی با اصطلاحات
جهان فیزیکی یا جهان واقعی به عنوان تمام فضا و زمان (که در مجموع به عنوان فضازمان نامیده می شود) و محتوای آنها تعریف می شود.
یک فضای اشتراکی مجازی جمعی است که با همگرایی واقعیت فیزیکی افزایش یافته و فضای مجازی پایدار فیزیکی، از جمله مجموع تمام جهان های مجازی، واقعیت افزوده و اینترنت ایجاد شده است.
چندجهانی
مجموعه‌ای از جهان‌های مجازی است که هرکدام از نظر هویت دیجیتال، دارایی‌ها و قوانینی که شرکت‌کنندگان باید رعایت کنند، مستقل از دیگران است. فعالیت یک فرد در رسانه‌های اجتماعی هیچ تأثیری بر آواتار بازی‌های ویدیویی او و بالعکس نخواهد داشت و همچنین تحت تأثیر خرید شخصی او قرار نمی‌گیرد. مالتی ورس را برخی 5 بعدی می دانند.
مجموعه‌ای از همه فراجهان‌ها(metaverse) و چندجهانی(multiverse) است، مجموع همه چیزهایی که می‌توان با هویت‌ها و اقتصادهای دیجیتال به دست آورد. در حالی که یک چندجهانی دارای متاورس ها است، هر دوی این چارچوب ها همچنان زیر چتر جهان هستی قرار دارند.
مگاورس مجموعه ای از چندین چندجهانی(Multiverses) مختلف است که تعداد آنها محدود یا نامحدود است. Megaverse تا 8 بعد را پوشش می دهد
جهان های با ابعاد بیشتر – Gigaverse, Teraverse, Petaverse
اصطلاحی که کمتر از Multiverse و Megaverse شناخته شده است، اما به سرعت در حال شناسایی است. گیگاورس یک ساختار 9 تا 11 بعدی است. تراورس ساختار 12 بعدی است.
هایپرورس، جهانی با تعداد ابعاد نامحدود است
تاریخچه
در بررسی تاریخچه متاورس می تواند رویکردهای بررسی مختلفی را دنبال کرد. رویکرد اول بررسی تاریخچه مبتنی بر تاریخ نگاری رخدادهای می باشد که عملا این موضوع از سال 1981 و با مفوه virtual World مطرح گردید و در سال 1992 در رمان سقوط برف کلمه متاورس ابداع گردید. منظر بعد بررسی تاریخچه از بعد بازی های رایانه ای مبتنی بر زندگی در جهانی مجازی است و با بازی second life از سال 2003 آغاز گردید و در دو دهه این نوع بازی ها تکامل یافته وعملا به عنوان زیرساخت هایی برای متاورس گردیدند. منظر بعد بررسی تاریخچه از بعد علمی است که با مقاله ای در سال 1992 این موضوع در محتواهای علمی جایگاه خود را شکل داد
ستونهای متاورس
متاورس، به عنوان هر نظام و سیستمی دارای پایه ها و ستونهایی می باشد. ستونهای شکل دهنده متاورس عبارتند از:
- افراد: ارتباط افراد به روش های مرتبط تر و ارزشمندتر.
- داده ها: تبدیل داده ها به هوش برای تصمیم گیری بهتر.
- فرآیندها: ارائه اطلاعات مناسب به فرد (یا ماشین) مناسب در زمان مناسب.
- اشیا: تجهیزات و وسایل فیزیکی و مجازی و اشیاء متصل به اینترنت و ایجاد تصمیم گیری هوشمند
با گرد هم آوردن آنها بتوان ارتباطات شبکه‌ای را مرتبط‌تر و ارزشمندتر از قبل نمود و اطلاعات را به اقداماتی تبدیل کند که قابلیت‌های جدید، تجربیات غنی‌تر و فرصت‌های اقتصادی بی‌سابقه‌ای را برای کسب‌وکارها ایجاد کند.
چالش های متاورس
متاورس، به عنوان هر نظام و سیستمی دارای چالشهایی می باشد. چالشهای متاورس عبارتند از:
- مدیریت هویت
- امنیت، ایمنی و حریم خصوصی
- امور مالی
- قوانین، مقررات و حمایت‌ها
- تأثیر عاطفی و ذهنی زندگی در متاورس
- استانداردسازی متاورس
متاورس آینده است یا مد زودگذر
متاورس به عنوان یک هایپرفناوری که از ترکیب و تعاملات گسترده مجموعه های متعددی از فناوری ها شکل می گیرد در حال حاضر در اوج انتظارات و یا وضعیت Hype قرار دارد و اقدامات متعددی باید در مورد آن صورت گیرد تا به واقعیتی کامل و محقق شده برسد و در این راستا مشکلات متعددی پیشرو می باشد
سازمانهای معتبر ارزیابی کننده فناوری و روندهای آن مانند گارتنر، سازمان های معتبر مطالعه کننده فناوری های نوظهور مانند PWC و سازمان های بزرگ مالی مانند بانک JPMorgan در خصوص متاورس آینده ای روشن و رو به رشد را پیش بینی میکنند. حجم گسترده بروندادهای علمی بالاخص در 5 سال گذشته نمایانگر توجه ویژه مراکز علمی و متخصصان به این حوزه می باشد. در کنار این موضوع ورود و سرمایه گذاری گسترده صورت گرفته توسط شرکتهای بزرگ نیز تایید کننده اینده روشن این حوزه می باشد.
گذار از Hype به واقعیت
فعال کردن پتانسیل کامل متاورس نیازمند اتفاقات گسترده ای در برخی حوزه‌های کلیدی است تا بیشتر توسعه یابند. این حوزه های فرصت‌های جدیدی برای تیم‌ها، پروژه‌ها، DAOها، کسب‌وکارها، ارائه‌دهندگان فناوری و مؤسسات مالی فراهم می اورد که عبارتند از:
- فن آوری(Technology)
- زیرساخت های تجاری(Commercial infrastructure)
- حریم خصوصی و هویت(Privacy and identity)
- نیروی کار آینده(Workforce of the future)
- مقررات(Regulation)، مالیات(tax)، حسابداری(accounting) و زیرساخت های اجتماعی(social infrastructure)
در این دوره گذار تا سال 2030 نیاز به شکل گیری شغلهای جدیدی می باشند که عبارتند از:
- دانشمند تحقیقات متاورس
- برنامه ریز متاورس
- توسعه دهنده اکوسیستم
- مدیر تایید هویت متاورسی
- سازنده تجهیزیات و سخت افزار برای متاورس
- مدرس و مشاور متاورس
- جهان ساز متاورسی
- متخصص تبلیغات در متاورس
- کارشناس امنیت سایبری متاورس
- کارآموز متاورس
فناوری های مرتبط با متاورس
متاورس به عنوان یک هایپرفناوری که از ترکیب و تعاملات گسترده مجموعه های متعددی از فناوری ها شکل می گیرد
- اینترنت اشیا
- هوش مصنوعی
- زنجیرۀ بلوکی یا بلاک چین
- واقعیت مجازی(VR، AR، MR و XR)
- بازی های آنلاین
- DeFi یا خدمات مالی غیرمتمرکز
- دارایی های دیجیتال
- توکن بی بدیل NFT
- وب 3
- محاسبات ابری
- محاسبات لبه
- هولوگرافیک
- ارزهای دیجیتال و آلت‌کوین
- هایپرسونیک
اکوسیستم متاورس
متاورس به عنوان یک اکوسیستم دارای اجزایی می باشد
- آواتار
- سازمان غیرمتمرکز یا DAO
- اقتصاد دیجیتال
- تولید محتوای دیجیتال
- پذیرش اجتماعی
- امنیت و حریم خصوصی
- اعتماد و مسوولیت پذیری
انتقال از جهان واقعی به فراجهان
برای رسیدن به فراجهان سه فاز انتقال در نظر گرفته می شود که عبارتند از
